روز جهانی مسجد، از اهداف تا کارکرد‌ها
میثم بشیری در یادداشتی نوشت: به پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با تصویب وزیران امور خارجه کشور‌های اسلامی در اجلاس تهران، روز جهانی مسجد از سی و یکم مردادماه برابر با ۲۱ اوت، همزمان با سالگرد آتش زدن مسجدالاقصی توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل، برگزار می‌شود.
در این اجلاس از کشور‌های عضو خواسته شد با هدف ارج نهادن به نقش مساجد و صیانت از آن‌ها به عنوان مکان‌های مقدس، در گرامی داشت این روز تلاش کنند.
اهداف نام‌گذاری روز جهانی مسجد
هدف از نام‌گذاری روز به نام روز جهانی مسجد، ارائه الگوی مناسب برای بزرگداشت روز مسجد، تبیین مطالبات و نیاز‌های مسجد، مرور وضعیت گذشته و حال مساجد، بررسی نقش مساجد در تعامل بین دین و دولت و نیز معرفی و قدردانی از ائمه جماعات موفق است.
هم چنین در این روز، تبیین قداست و عظمت مسجد، تکریم نیرو‌های فعال در مساجد، توجه به آبادانی معنوی و فیزیکی مساجد، تلاش برای بهبود محتوای فرهنگی مساجد و ایجاد هماهنگی بین متولیان دینی مکان‌های شریف نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
خانه‌های پرواز
با بررسی آیات قرآن، در می‌یابیم که نگاه قرآن به مکان مقدسی چون مسجد، نگاهی ژرف و شکوهمند است؛ چرا که خداوند، مساجد را مکان‌هایی برای اوج گرفتن و رسیدن به قله قرب الاهی می‌داند و به ره پویان وصال، مکانی چون مسجد را معرفی می‌کند تا از آن به عنوان مکان پرواز به سوی دوست استفاده کنند. در آیه ۳۶ سوره نور چنین آمده است: «در خانه‌هایی (مانند مساجد) خداوند رخصت داده که آن جا بلندی یابد و در آن ذکر نام خدا شود و صبح و شام تسبیح و تنزیه ذات پاک او کنند».
مساجد از آنِ خدایند
«مساجد مخصوص و از آن خدایند، پس نباید با خدا کسی را پرستش کنید».
براساس این آیه شریفه، صاحب اصلی مسجد، خداوند است که در آن جا میزبان بندگان مؤمنی است که برای بندگی او می‌آیند و طبیعی است که چنین خانه‌هایی باید بزرگ‌ترین پایگاه توحید و یگانه پرستی در جامعه اسلامی باشند. امام صادق علیه السلام درباره شأن نزول آیه ذکر شده، فرمودند: «چون‌یهود و نصاری، هنگام حضور در معبد‌های خود، به خدای متعال شرک می‌آوردند، خداوند به پیامبرش امر کرد که در مساجد، خدا را به یگانگی یاد کرده و او را پرستش کنند».
نخستین نهاد اجتماعی
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، پس از هجرت و ورود به شهر مدینه، در نخستین گام در راستای تحقق حاکمیت خویش، اقدام به تأسیس نهادی اجتماعی ـ دینی نمود که مسجد نام داشت.
پایه‌های حکومت اسلامی در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله در این مکان بنیان نهاده و اصول و مبانی دین اسلام، از این پایگاه مقدس به مردم جهان عرضه شد.
پیامبر با این کار خویش، ادبیات سیاسی جدیدی را پایه‌گذاری کرد؛ ادبیاتی که در آن حکومت‌کننده «امام» و حکومت شونده «امت» و مقرّ حاکمیت «مسجد» بود.
علت بزرگداشت مسجد
در فرهنگ اسلامی، احترام زیادی برای مسجد بیان شده و همگان را به تکریم وبزرگداشت این مکان و پاکیزه نگه داشتن آن توصیه کرده‌اند. در پاسخ به علت این بزرگداشت به این روایت زیبا توجه می‌کنیم: ابوبصیر می‌گوید: از امام صادق علیه السلام علت تعظیم مساجد را پرسیدم، فرمودند: «به این دلیل به تعظیم مساجد امر شده که آن‌ها خانه‌های خدا در زمین‌اند». در این باره، روایت دیگری از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بیان شده که حضرت فرمودند: «خداوند تبارک و تعالی فرموده است: مساجد خانه‌های من در زمین به شمار می‌آیند؛ آن‌ها برای اهل آسمان می‌درخشند، همان طور که ستارگان برای اهل زمین درخشش دارند».
سیره پیامبر در تکریم مساجد
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در گفتار و کردار خویش، مسلمانان را به بزرگداشت و احترام مساجد رهنمون می‌شدند. در این باره بیان شده که رسم رسول خدا صلی الله علیه و آله این بود که هر گاه از سفری برمی گشت، ابتدا به مسجد می‌رفت و دو رکعت نماز می‌خواند، سپس در آن جا می‌نشست و مردم به دیدنش می‌آمدند.
نحوه بزرگداشت مساجد
چگونگی بزرگداشت واحترام به مساجد، مسأله‌ای است که در روایات گوناگونی به آن برمی خوریم. در گزیده‌ای از این آموزه‌های آسمانی درباره تعظیم مساجد، کار‌های زیر پیشنهاد شده است:
خوشبو کردن مساجد؛ پوشیدن لباس‌های نیکو برای حضور در مسجد؛ خواندن دو رکعت نماز تحیت در ابتدای ورود به مسجد؛ باقی ماندن در مسجد پس از شنیدن صدای اذان؛ رعایت بهداشت مسجد؛ نخوابیدن در مسجد؛ محل داد و ستد قرار ندادن مساجد؛ پرهیز از خواندن شعر‌های دنیایی؛ توجه به روشنایی مساجد و هر کاری که باعث رونق و آبادانی مسجد می‌گردد.
رفتن به مساجد
تعالیم دینی، ما را برای رفتن به مساجد تشویق کرده‌اند و با این برنامه، تمامی مؤمنان را برای بهره‌مندی اصلی، یعنی خدایی شدن و قرب الاهی راهنمایی کرده‌اند. در پاره‌ای از این تشویق‌ها می‌خوانیم:
کسی که به ندای مؤذن پاسخ دهد، کفاره گناهان اوست و رفتن به مسجد، اطاعت خدا و رسول است.
خدا به چیزی عبادت نشده است که بهتر از سکوت، و رفتن به خانه او باشد.
از شمار چیز‌هایی که خداوند به سبب آن گناهان را محو می‌کند، زیاد رفتن به مساجد است.
کسی که وضو بگیرد و به سوی مسجد برود، به هر قدمی که برمی دارد، پاداشی برای او نوشته شده، گناهی از او محو گردیده و یک درجه بالاتر برده می‌شود.
مساجد بازار آخرت‌اند؛ هر کس به آن‌ها وارد شود، مهمان خداست. پذیرایی او آمرزش، و هدیه او کرامت است.
به سوی خدا بگریزید...
امام عابدان، حضرت سجاد علیه السلام در تفسیر آیه ۵۰ سوره ذاریات که می‌فرماید: «پس به سوی خدا بگریزید... »، خطاب به فرزند بزرگوارشان می‌فرمایند: «معنای این سخن خداوند متعال این است که به سوی خانه خدا حج بگذارید. ای فرزندم! کعبه خانه خداست، هر کس حج خانه خدا را به جا آورد، به سوی او روی آورده است و مساجد، خانه‌های خدا هستند، هر کس به سوی آن‌ها برود، به سوی خدا رفته و به ذات حق توجه کرده است».
*میثم بشیری کارشناس فرهنگی اداره فرهنگ ارشاد اسلامی شهرستان سنقروکلیایی
